تویسرکان؛ شهر جهانی گردو
تویسرکان کجاست؟
شهرستان تویسرکان، در ناحیه مرکزی استان همدان واقع است. از شمال به شهرستان های همدان و کبودرآهنگ، از مشرق به شهرستان ملایر، از جنوب به شهرستان نهاوند و از مغرب به شهرستانهای کنگاور (در استان کرمانشاه ) و اسدآباد محدود، و مشتمل است بر دو بخش مرکزی و قِلقِل رود، هفت دهستان و سه شهر تویسرکان (مرکز شهرستان )، سِرکان و فَرسفَج.
مهمترین کوههای این شهرستان عبارت اند از: خان گورْمَز/ خان گُرمَز ، چشمه دره، چالاب، سیاه کوه و سیاه کمر. رود دایمی خرّم رود به طول حدود 38 کیلومتر از ریزابه های قره چای در مسیر جنوب غربی ، و قلقل رود به طول حدود پنجاه کیلومتر از ریزابه های گاماساب / گاماسیاب ــ که خود ریزابه ای به نام کُرزان رود دارد ــ از رودهای مهم شهرستان تویسرکان اند.
پوشش گیاهی تویسرکان شامل درختان چنار، تبریزی ، اقاقیا، سنجد و نارون و گیاهانی نظیر ریواس ، بومادران ، گل گاوزبان ، شیرین بیان ، گون و کاسنی است که کاربرد دارویی و صنعتی دارند. تویسرکان زیستگاه مناسب جانورانی از قبیل کَل ، گرگ ، روباه ، گورکن ، گراز، پلنگ و یوزپلنگ ، عقاب ، قوش ، کبک ، قرقاول ، درنا و تیهوست.
منابع آب کشاورزی و آب آشامیدنی تویسرکان بیشتر چشمه ها و چاههای عمیق و نیمه عمیق و قنات هاست. مهمترین محصولات کشاورزی آن گردو، گندم ، جو، بنشن و محصولات جالیزی ، چغندر قند، پیاز و سیب زمینی، زردآلو، هلو، گلابی ست.
جمعیت شهرستان تویسرکان در سرشماری عمومی 1375ش ، 954 ، 118 تن بوده است که از آن میان 308 ، 43 تن ، (ح 36%) شهرنشین و بقیه روستانشین بوده اند. مردم تویسرکان شیعة دوازده امامی اند و به ترکی و فارسی (باگویش لکی ) تکلم می کنند. طوایفی از ایل تُرکاشوَند * به نامهای علی مرشد، علی جانی ، سلیمانی و رحمتی در این شهرستان زندگی می کنند.
تویسرکان از عمدهترین مناطق تولید کننده گردو در ایران است. محصولات این شهرستان غالباً به خارج از کشور صادر میشود و از کیفیت بالایی برخوردار است
تویسرکان دارای آب هوای معتدل کوهستانی است و به دلیل تعداد زیاد گردو هایش معروف است ، همچنین تعدادی از مورخان آن را بهشت غرب نیز نامیده اند . بیشترین دلیل که مردم را به تویسرکان می کشد ، طبیعت بکر و دست نخورده آن است .
علل جهانی شدن گردوی تویسرکان
برخی عوامل موجب شد تا گردوی تویسرکان در فهرست آثار مالکیت فکری به ثبت جهانی برسد که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
“تویسرکان” ، قطب تولید گردوی کشور
تویسرکان با تولید سالانه 17 هزار تن گردو از دیر باز قطب تولید گردوی کشور بوده و چند سالی است به نام شهر گردوی کشور نام گذاری شده است. بیشتر درآمد مردم این شهرستان از محل باغداری و تولید و فروش گردوست. گفته می شود 80 درصد از جمعیت 56 هزار نفری این شهرستان زندگیشان با گردو گره خورده است.
مرغوبیت گردوی تویسرکان
گردوی تویسرکان دارای کیفیت بالایی نیز می باشد . گفته می شود یکی از علل اینکه سازمان مالکیت معنوی (وای پو ) گردوی تویسرکان را به ثبت رسانده به علت کیفیت، طعم روغن وسفیدی مغز آن است.آقای اکبری، مدیر جهاد کشاورزی تویسرکان می گوید:”کیفیت ، طعم، روغن، چربی و سفیدی مغز موجب شده گردوی تویسرکان از سایر ارقام تولید این محصول در کشور و دنیا متمایز باشد”.
اجرای طرح “سرشاخه کاری”
چند سالی است که نهضت جوان سازی درختان گردوی کشور از استان همدان آغاز شده است. سرمازدگی پی در پی درختان گردوی شهرستان تویسرکان ، شهر گردوی کشور، موجب خسارت های زیادی به باغ داران این شهرستان و کاهش تولید در شهر گردوی کشور شد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به طرح سرشاخه کاری درختان گردو با هدف افزایش تولید در واحد سطح و مبارزه با آفت ها و بیماری ها می گوید:” در سال ۹۶ حدود ۸۰۰۰ پیوند ، در سال ۹۷ بیش از ۲۷ هزار و در سال ۹۸، ۱۳۱ هزار پیوند روی درختان گردوی استان همدان انجام شده است.
آقای رضوانی جلال رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همدان هم می گوید :” امسال تاکنون۴۰ هزار پیوندک با استفاده از۲۰ گروه در استان سرشاخه کاری شده و پیش بینی میشود تا پایان اردیبهشت که زمان مناسب برای اجرای این طرح است ۱۲۰ هزار پیوندک سرشاخه کاری شود”.
چند سالی است که تولید نهال اصلاح شده در نخستین مزرعه تولید نهال پیوندی کشور در تویسرکان آغاز به کار کرده است. برای ایجاد این نهالستان بیش از ۱۲ میلیارد تومان هزینه شده و مساحت آن در سه بخش خزانه، باغ مادری و گلخانه به ۱۲ هزار هکتار می رسد.